Punkcja zatok wskazana jest przede wszystkim przy zapaleniach zatok o gwałtownym i ostrym przebiegu. Objawy stanów zapalnych znacznie zmniejszają komfort codziennego funkcjonowania. Punkcja przynosi natomiast szybkie rezultaty.

Punkcja zatok – na czym polega?

Wykonuje się punkcję zatok czołowych lub szczękowych. Jest to procedura nieinwazyjna i generalnie nie powoduje zbyt dużego bólu, ponieważ przeprowadza się ją w znieczuleniu miejscowym (w niektórych przypadkach ogólnym). Jest to jednak nieprzyjemny zabieg laryngologiczny, polegający na nakłuciu zatoki igłą, usunięciu z niej zalegającej wydzieliny i podania do wewnątrz odpowiednich leków, np. antybiotyków.

Punkcja zatoki szczękowej

Największą zatoką przynosową u człowieka jest zatoka szczękowa, która z formy szczelinowej u niemowlęcia zaczyna powiększać swoje rozmiary po wyrżnięciu się zębów stałych. Budowa zatoki obejmuje cztery ściany: twarzową, oczodołową, skrzydłowo-podniebienną i przyśrodkową.

Ostre infekcje zatok przynosowych czy przewlekłe stany zapalne, które nie reagują na podawane antybiotyki i leki o działaniu przeciwzapalnym, wymagają poddania się zabiegom: punkcji i/lub płukania zatok.

Celem punkcji zatoki szczękowej jest zmniejszenie obrzęku wyściełającej ją błony śluzowej oraz obkurczenie nabrzmiałych i podatnych na uszkodzenia naczyń krwionośnych. Pomaga udrożnić naturalne ujścia zatok, przy jednoczesnym usunięciu nadmiaru wydzieliny, a zbadanie próbki pobranego płynu umożliwia dokładne określenie podłoża infekcji (wirusowe, bakteryjne czy grzybicze) i dopasowanie skutecznego leczenia.

W trakcie zabiegu lekarz, po znieczuleniu błony śluzowej przewodu nosowego dolnego, wprowadza igłę pod małżowinę nosową dolną. W trakcie tej czynności może wystąpić niewielkie krwawienie, które ustąpi samoistnie po zakończeniu punkcji. Jeżeli leczenie wymaga regularnego powtarzania, można zastosować drenaż zatoki, który umożliwia jej regularne płukanie.

Punkcji zatok szczękowych nie należy unikać, ponieważ nieleczone stany zapalne mogą prowadzić do groźnych powikłań wewnątrzczaszkowych, jak zapalenie opon mózgowych czy ropnie zewnątrz- i wewnątrzoponowe. W przypadku powikłań oczodołowych może dojść do porażenia nerwu wzrokowego, zapalenia spojówek, a nawet ropowicy oczodołu.

Natomiast skutków ubocznych punkcji zatok jest niewiele i dochodzi do nich rzadko. Najczęściej wiążą się one z nieprawidłowym wprowadzeniem igły.

Masz problemy z zatokami? zobacz film i dowiedz się jak skutecznie leczyć chore zatoki:

Punkcja zatoki czołowej

Zatoka czołowa znajduje się w górnym fragmencie kości czołowej. Jeżeli chodzi o jej cechy charakterystyczne, to w przeciwieństwie do zatoki szczękowej wraz z wiekiem może zmieniać się jej kształt. U niektórych osób może też różnić się wielkością w zależności od strony twarzy. Zdarzają się także przypadki, w których stwierdzono jej zupełny brak (nie wytworzyła się).

Zatoka czołowa, podobnie jak szczękowa, narażona jest na wszelkie infekcje oraz komplikacje związane z długotrwałym oddziaływaniem na błonę wirusów, bakterii lub grzybów. Niestety nie w każdym przypadku leczenie farmakologiczne przynosi pożądane rezultaty – właśnie w takich stanach konieczna okazuje się punkcja. Kiedy jednak pojawiający się w obrębie zatoki obrzęk przechodzi na sąsiadujące tkanki miękkie, konieczna jest tzw. chirurgiczna punkcja zatoki czołowej, czyli punkcja Becka, która zaliczana jest do bardziej inwazyjnych zabiegów.

Przeprowadza się ją w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym i polega ona na nacięciu fragmentu skóry nad łukiem brwiowym w górnej nasadzie nosa. Po odchyleniu brzegów rany odsłonięta zostaje kość czołowa przedniej ściany zatoki. Za pomocą wiertła chirurg robi w niej bardzo mały otwór i zanim przebije błonę śluzową, może poprosić osobę poddającą się zabiegowi o wyrównanie ciśnienia, czyli tzw. próbę Valsalvy, aby określić drożność zatoki. Po jej przebiciu zostaje usunięty nadmiar zalegającego tam płynu lub śluzu. Jeżeli lekarz stwierdzi, że na błonie śluzowej widoczne są nieodwracalne uszkodzenia, może zdecydować o usunięciu jej części.

Po zabiegu w zatoce zostaje niewielki sączek na wypadek konieczności podania odpowiednich leków.

Chociaż zabieg ten jest bardziej inwazyjny niż zwykła punkcja, nie należy zwlekać z jego przeprowadzeniem, zwłaszcza w przypadku wskazań lekarza. Jak każda interwencja chirurgiczna, może powodować powikłania, wśród których należy wymienić:

• oczne,
  
• oczodołowe,
  
• wewnątrzczaszkowe,
  
• zapalenie szpiku,
  
• sepsę ( pojawia się w skrajnych przypadkach).
  

Ponieważ zatoki sąsiadują z mózgiem, oczami, kośćmi czaszki, jamą nosową czy jamą ustną, wymienione następstwa mogą być też konsekwencją rezygnacji z leczenia.