Polipy w zatokach są łagodnymi zmianami pojawiającymi się na błonach śluzowych nosa. Polipy zatok w wyglądzie przypominają uszypułowane grona. Typowymi objawami są problemy z drożnością nosa podczas oddychania, wyciek z nosa, wydzielina w gardle oraz katar.

Przyczyny powstawania polipów

Wszystkie rodzaje polipów zatok (np. polipa w zatoce szczękowej) występują najczęściej u osób dorosłych. Co ciekawe, prawie dwukrotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet. Istnieje wiele chorób, które znaczne zwiększają prawdopodobieństwo pojawiania się np. polipów w zatoce szczękowej, m.in. astma oskrzelowa, mukowiscydoza, alergiczne grzybicze zapalenie zatok oraz alergiczny nieżyt nosa. Wiele wskazuje również na to, że predyspozycja do rozwoju polipów może być dziedziczona. Ryzyko jest również większe u osób uczulonych na aspirynę, a dokładnie – salicylany.

Objawy polipów zatok

Rodzaj objawów towarzyszących polipom jest różna w zależności od ich lokalizacji. W przypadku polipów w zatokach szczękowych typowymi symptomami są przewlekły kaszel oraz bóle głowy. Objawy polipów nosa mogą nie być odczuwalne przez pacjenta. Jeśli polipy mają duże rozmiary, zaczyna pojawiać się wyciek surowiczy bądź wysięk ropy z jam nosa. Chory ma uczucie zatkanego nosa, problemy z oddychaniem, a niekiedy skarży się na zaburzenie zmysłu powonienia. Nierzadko występuje również upośledzenie smaku. Przy wszystkich rodzajach polipów (np. polipa w zatoce klinowej) naturalną konsekwencja ucisku są bóle głowy. Ma to związek z zablokowaniem ujść zatok. Poza bólem głowy pojawiają się również bóle zębów (nie mające związku z próchnicą pierwotną czy wtórną, a jedynie uciskiem na nerwy) oraz chrapanie. Obecność polipów na śluzówkach jest przyczyną nawracających infekcji górnych dróg oddechowych.

Jak odróżnić przewlekły katar od zapalenia zatok? Zobaczcie na filmie:

Diagnostyka polipów zatok

Przy długotrwałej obecności objawów typowych dla polipów zatokowych należy jak najszybciej umówić się na wizytę do lekarza otolaryngologa. Po zebraniu wywiadu pacjent zostaje skierowany na dalsze badania – najczęściej jest to zdjęcie rentgenowskie (RTG) bądź tomografia komputerowa. Zmiany polipowate w zatokach mogą być również wykrywane za pomocą metody zwanej sinusoskopią, czyli techniką ultrasonograficzną. W przypadku gdy specjalista nie jest pewien diagnozy, pozostaje wykonanie biopsji zmiany. W niektórych przypadkach istnieje podejrzenie reakcji alergicznych, dlatego wykonanie odpowiednich testów może okazać się koniecznością. Medyk powinien też wykluczyć inne przyczyny pojawienia się polipów w zatokach przynosowych, szczękowych lub klinowych. Są to łagodne oraz złośliwe nowotwory nosa, gruczolaki przysadki mózgowej i przepukliny oponowo-mózgowej.

Leczenie polipów zatokowych

Sposób leczenia zależy od rozmiaru polipów zatokowych i ich dokładnej lokalizacji. Czy polipy zatokowe trzeba usuwać? Jest to rozwiązanie stosowane w przypadku lekooporności, czyli sytuacji, gdy chory nie reaguje na leczenie farmakologiczne. Usuwanie chirurgiczne polipów jest wskazane przy połączeniu tej metody z leczeniem zachowawczym. Przy małych polipach zatokowych, których główną przyczyną bywa reakcja alergiczna, leczenie zachowawcze jest pierwszym wyborem. Szczególnie w momencie, gdy objawy nie są nasilone. Leczenie zachowawcze polega na podawaniu steroidów, głównie miejscowo. Jeśli zajęte chorobowo są wszystkie lub większość zatok, leki te (glikokortykoidy) podaje się ogólnoustrojowo w połączeniu z antybiotykoterapią.

Niestety bywa tak, że leczenie farmakologiczne jest niewystarczające lub nieskuteczne. Podawanie środków leczniczych może skutecznie zmniejszyć lub doprowadzić do całkowitego zniknięcia polipów, przy czym po zakończeniu kuracji lekami wszystkie objawy mogą powrócić. Wówczas przeprowadzana jest operacja ich usunięcia. Nie są to jednak częste przypadki. Innymi wskazaniami do przeprowadzenia zabiegu są polipy mnogie (występujące w skupiskach) lub ich duże rozmiary. Najczęściej stosowaną metodą jest endoskopia. Chirurg może ponadto poszerzyć ujścia zatok lub wprowadzić drobne korekcje anatomiczne.

Usuwanie polipów metodą endoskopową (ang. functional endoscopic sinus surgery, metoda FESS) jest bezpiecznym i skutecznym wyborem. Obecnie wykorzystuje się nowoczesne endoskopy optyczne, dzięki którym sama operacja jest bardzo precyzyjna, co szybko usprawnia przepływ powietrza w zatokach. Dzięki FESS poprawia się połączenie między jamą nosową a zatokami przynosowymi. Operacja przeprowadzona jest w znieczuleniu ogólnym.