Niepłodność to bardzo powszechny problem dotyczący nawet 15% młodych par starających się o dziecko. Istnieje wiele metod leczenia niepłodności, wiele par zaczyna od naturalnych sposobów, jak np. zioła czy dieta.

Niepłodność – kiedy można mówić o niepłodności?

Niepłodność jest pojęciem określającym niemożność zajścia w ciążę po co najmniej roku regularnego współżycia z partnerem. Regularność stosunków oznacza co najmniej 3–4 stosunki tygodniowo. Oczywiście współżycie nie może wtedy przebiegać z zastosowaniem jakichkolwiek środków antykoncepcyjnych. Niepłodność zalicza się obecnie do chorób, ponieważ zaburza ona dobrostan zarówno fizyczny, jak i psychiczny człowieka. Wyróżnia się dwie postacie niepłodności:

• niemożność zajścia w ciążę, tzw. sterilitas,
  
• niemożność donoszenia ciąży, tzw. infertilitas.
  

Przyczyny niepłodności

Obserwuje się coraz większe trendy dotyczące kwestii rozrodu. Kobiety coraz później decydują się na dzieci. Priorytety, jakimi są studia, kariera zawodowa, powodują, że kobiety odkładają moment założenia rodziny. Należy zdawać sobie sprawę, że już w pierwszej dekadzie okresu przekwitania znacząco maleją zdolności rozrodcze kobiety.

Według statystyk, wśród problemów z niepłodnością u par ok. 35% przypadków wynika z przyczyn kobiety, ok. 20% – z problemów mężczyzn, 10% – z problemów obojga partnerów. Reszta to idiopatyczna niepłodność, czyli niepłodność niemająca określonej przyczyny.

Kolejne przyczyny niepłodności to:

• palenie tytoniu,
  
• spadek liczby plemników lub upośledzenie ich ruchomości,
  
• zaburzenia w budowie plemników,
  
• patologie jajników lub jajowodów,
  
• czynniki maciczne lub szyjkowe,
  
• zaburzenia hormonalne w postaci zaburzeń fazy lutealnej,
  

U mężczyzn ze względu na odmienną anatomię i fizjologię łatwiej dochodzi do niepłodności pod wpływem czynników środowiskowych, takich jak:

• czynniki chemiczne,
  
• urazy,
  
• narażenie na pole elektromagnetyczne,
  
• narażenie na wysokie temperatury,
  
• obcisłe spodnie.
  

Ogólnie rzecz ujmując: niepłodności mogą być pierwotne, wynikające z zaburzeń samego układu rozrodczego, lub wtórne do innych chorób czy czynników.

Badanie niepłodności

Podstawą diagnostyki jakichkolwiek zaburzeń jest wywiad. W przypadku przystąpienia do badania niepłodności zwraca się uwagę na stan ogólny zdrowia, choroby przewlekłe mogące przyczyniać się do trudności z zajściem w ciążę, regularność cykli miesiączkowych, infekcje, zabiegi chirurgiczne w obrębie jamy brzusznej.

Pierwszym możliwym do wykonania badaniem jest badanie nasienia. Określa się nim przede wszystkim ilość plemników w 1 ml nasienia. Ponadto określa się ich morfologię i ruchomość. Ta ostatnia cecha jest podzielona na 4 kategorie. Typ A (ruch postępowy szybki), typ B (ruch postępowy wolny), typ C (ruch drgający w miejscu), typ D (brak ruchu). Prawidłowe nasienie powinno mieć następujące cechy:

• >20 mln plemników w 1 ml nasienia,
  
• >60% plemników wykazujących ruch postępowy,
  
• <70% patologicznych plemników.
  

W diagnostyce pomocne bywa określenie diagramu temperatury ciała. Wykonywane jest przez kobiety po przebudzeniu, w pochwie. Dodatkowo ocenia się śluz szyjkowy w połowie długości cyklu i wykonuje się tzw. test po stosunku (PC-test – postcoital test), czyli test na obecność plemników od 2 do 10 godzin po stosunku.

Ważne są też badania hormonalne określające poziom gonadotropin (folitropiny – FSH, lutropiny – LH), prolaktyny, steroidów płciowych (estradiolu, progesteronu i testosteronu) i hormonów tarczycy.

Do innych badań możliwych do wykonania należy:

• histerosalpingografia,
  
• ultrasonografia (USG),
  
• endoskopia,
  
• badania immunologiczne,
  
• badania genetyczne,
  
• badania bakteriologiczne.
  

Leczenie niepłodności

Wyróżnia się 3 podstawowe metody leczenia niepłodności:

1. Leczenie farmakologiczne. Polega ono na stosowaniu antyestrogenów, gonadotropin, analogów gonadoliberyn, a także innych hormonów wpływających bezpośrednio na przyczynę niepłodności – hormony tarczycy, hormony steroidowe.
   
2. Leczenie chirurgiczne – stosowane w przypadku nieprawidłowości jajowodowych. Można tu wymienić salpingolizę, otwarcie jajowodów, plastykę strzępków jajowodowych, usuwanie nieprawidłowości z jamy macicy.
   
3. Techniki rozrodu wspomaganego. Wymienić tu należy następujące metody:
   

• inseminacje domaciczne,
  
• standardowe pozaustrojowe zapłodnienie i umieszczenie embrionów w macicy,
  
• docytoplazmatyczne wstrzykiwanie plemników,
  
• pobieranie plemników z jąder lub z najądrzy,
  
• pobranie komórki jajowej od dawczyni.
  

Przez lekarzy nie jest praktykowane leczenie niepłodności z użyciem placebo. Wiele par decyduje się dodatkowo na naturalne metody leczenia niepłodności. Zaliczyć tu można chociażby dietę, która może istotnie wpłynąć na potencjał rozrodczy człowieka.

Niepłodność idiopatyczna

Jeśli nie da się ustalić przyczyn niepłodności, mówi się o niepłodności idiopatycznej. Skoro nie da się ustalić przyczyny, leczenie opiera się jedynie na przypuszczeniach. Można zastosować terapie hormonalne progestagenem lub gonadotropiną kosmówkową albo inseminacje wewnątrzmaciczne.

Niepłodność – statystyki

W Polsce nie przeprowadza się szczegółowych statystyk i badań epidemiologicznych nad częstotliwością zjawiska niepłodności. Szacuje się jednak, że w kraju jest ponad milion niepłodnych par.