Łożysko to struktura tworząca się na początku ciąży. Wraz z pępowiną stanowi łącznik pomiędzy dzieckiem a matką, m.in. dostarcza do płodu substancji matczynych i usuwa zbędne produkty przemiany materii od dziecka. Łożysko rozwija się na jednej ze ścian macicy, jednak nie może być umiejscowione zbyt nisko. Musi w całości przylegać do błony śluzowej macicy. Jeśli nachodzi na ujście szyjki macicy, a szyjka zaczyna się pod koniec ciąży rozwierać, dochodzi do krwawienia oraz powikłań. Zbyt nisko osadzone łożysko, znajdujące się bardzo blisko ujścia wewnętrznego szyjki macicy, określa się mianem łożyska przodującego.
Łożysko przodujące – przyczyny
Ryzyko wystąpienia łożyska przodującego rośnie z kolejnymi ciążami. W pierwszej ciąży wynosi maksymalnie 1%, natomiast już u wieloródek wzrasta do 5%. Można to dość prosto wytłumaczyć. W miejscach, gdzie w poprzednich ciążach było wytworzone łożysko, błona śluzowa nie ma często tak dobrych warunków do zagnieżdżenia się kolejnego zarodka. Szuka on sobie innych dogodniejszych miejsc. Dlatego też wraz z kolejnymi ciążami miejsce zagnieżdżenia się zarodka przesuwa się coraz niżej. Istnieje również wyższe ryzyko rozwoju łożyska przodującego w przypadku kobiet po zabiegu łyżeczkowania jamy macicy, u kobiet w ciąży wielopłodowej i przy wadach rozwojowych płodu.
Rodzaje łożyska przodującego
W praktyce klinicznej wyróżnia się kilka typów łożysk przodujących, w zależności od ułożenia względem ujścia wewnętrznego szyjki macicy:
- łożysko przodujące całkowicie – pokrywa ujście szyjki macicy, co stanowi największe zagrożenie dla dziecka i matki. Jeśli środek łożyska znajduje się dokładnie nad ujściem wewnętrznym szyjki macicy, mówi się o łożysku przodującym centralnie;
- łożysko przodujące częściowo – łożysko tylko częściowo przykrywa ujście szyjki macicy;
- łożysko przodujące brzeżnie – łożysko dochodzi do ujścia wewnętrznego szyjki;
- łożysko przodujące bocznie – łożysko zlokalizowane jest dość nisko, jednak w pewnej odległości od ujścia wewnętrznego szyjki macicy.
Łożysko przodujące – objawy
Najważniejszym objawem łożyska przodującego jest krwawienie. Nie ma reguły, kiedy dokładnie może się ono zacząć, ponieważ głównym bodźcem do jego wystąpienia jest rozwieranie się szyjki macicy. Średnio pojawia się około 34. tygodnia ciąży. Pierwsze krwawienie nie jest zazwyczaj nasilone, stanowi poniekąd zwiastun kolejnych, które coraz częściej nawracają i są coraz obfitsze.
Badanie i postępowanie w łożysku przodującym
Absolutnie przeciwwskazane jest w przypadku podejrzenia łożyska przodującego badanie przezpochwowe, wewnętrzne. Podstawowym badaniem wykonywanym w przypadku łożyska przodującego jest badanie ultrasonograficzne (USG). Ze względu na duże zagrożenie dla płodu i matki, wywołane sporą utratą krwi, badania powinny być wykonywane w warunkach szpitalnych, by móc zapewnić matce i dziecku od razu odpowiednią pomoc. To, kiedy lekarz zakończy ciążę, zależy od kilku czynników, a mianowicie wieku ciąży i stanu rozwinięcia płodu, nasilenia krwawienia, stanu ogólnego matki, dobrostanu płodu.
Należy pamiętać, że krwotok wywołany wystąpieniem łożyska przodującego działa podwójnie negatywnie na płód. Na utratę krwi nakłada się również niedotlenienie przez hipowolemię (spadek ilości płynów w przestrzeni naczyniowej) u matki. Jeśli płód jest jeszcze niedojrzały i niezdolny do życia, należy rozważyć postępowanie zachowawcze, choć nie zawsze jest ono możliwe. Stosuje się w tym celu środki hamujące skurcze macicy i zaleca się ciężarnej leżenie. Dopiero po osiągnięciu przez płód odpowiedniej dojrzałości ciąża zostaje zakończona metodą cesarskiego cięcia. Zdarza się, że mimo niedojrzałości płodu zagrożenie życia lub zdrowia matki obliguje lekarza do zakończenia ciąży.