Potówki często pojawiają się u niemowląt i noworodków. Zwykle można je dostrzec już w pierwszych dniach po porodzie. Wynika to z tendencji do ubierania dziecka w zbyt ciepłą odzież. Rozwojowi potówek u małych dzieci sprzyja też niedojrzałość gruczołów potowych. Zmiany mają zazwyczaj wielkość główki od szpilki.

Jak wyglądają potówki u niemowlaka?

Potówki u dziecka mogą mieć formę:

• czerwonych niewielkich krostek, które często powodują zmiany zapalne,
  
• białych przezroczystych pęcherzyków, które są wykwitami pozbawionymi cech zapalnych, pojawiających się przeważnie u dzieci w 5-8 dobie życia, o średnicy 1-2 mm. 

Zmiany często występują w skupiskach. Skóra wokół nich staje się lekko zaczerwieniona. Potówki pojawiają się zwłaszcza w miejscach, które są szczególnie narażone na działanie potu: na twarzy, szyi, karku, w fałdach skóry, pod pachami i na pośladkach, a także w obszarach narażonych na ciągłe uciskanie: w okolicy pieluchy, pod kolanami i w pachwinach. Rzadko towarzyszy im pieczenie czy świąd. Mimo to dziecko często płacze i jest rozdrażnione. Nieleczone potówki mogą przekształcić się w zmiany ropne.

Potówki u niemowlaka - przyczyny

Potówki pojawiają się głównie latem, gdy panuje wysoka temperatura. Rozwinąć się mogą także podczas chłodnych dni, gdy niemowlak jest za ciepło ubrany i nadmiernie się poci. Dlatego warto wiedzieć, jak sprawdzić czy dziecku nie jest zbyt gorąco. Można to ocenić dotykając karku - gdy jest ciepły, temperatura jest prawidłowa, gdy jest spocony i gorący, dziecko jest przegrzane.

Potówki najczęściej rozwijają się u niemowląt, ponieważ ich gruczoły potowe nie są jeszcze dojrzałe. Pot, zamiast wydostać się na zewnątrz, wypełnia pory, zatrzymuje się w ich ujściach i zatyka je, co skutkuje stanem zapalnym.

Inne czynniki predysponujące do rozwoju potówek to:

• zakładanie ubrań niskiej jakości, z syntetycznego tworzywa, nieprzewiewnych, za obcisłych,
  
• niewłaściwe warunki panujące w pomieszczeniach, w których przebywa dziecko - zbyt wysoka temperatura, duża wilgotność powietrza,
  
• ciepło generowane przez ciało mamy podczas karmienia,
  
• zbyt rzadkie mycie dziecka,
  
• zakładanie ceratowych ochraniaczy na materace, które nie przepuszczają powietrza i zatrzymują wilgoć,
  
• stosowanie niewłaściwych kosmetyków do pielęgnacji skóry dziecka, które utrudniają proces oddawania ciepła.

Co na potówki u niemowlaka?

W leczeniu i zapobieganiu potówek pomocne jest stosowanie się do tych kilku zasad:

• nie przegrzewać dziecka i nie ubierać go za ciepło - podczas pierwszych miesięcy życia, gdy termoregulacja organizmu nie jest w pełni wykształcona, należy stosować zasadę - jedno okrycie więcej niż u dorosłego;
  
• zakładać dziecku ubrania z naturalnych tkanin, przewiewne, luźne, umożliwiające skórze oddychanie; pieluszki powinny dobrze chłonąć wilgoć, a pościel i prześcieradło zawierać 100% bawełny; odzież prać w odpowiednim proszku i prasować;
  
• często wietrzyć skórę dziecka - podczas przewijania pozostawić dziecko na chwilę bez pieluchy;
  
• do wody do kąpieli wsypać garść mąki ziemniaczanej lub roztwór z kilku kryształków rozpuszczonego w wodzie nadmanganianu potasu - tak przygotowana kąpiel ma działanie kojące na podrażnioną skórę i przyspiesza proces gojenia; kąpiele stosować tylko po konsultacji lekarskiej;
  
• do kąpieli dodać napar z ziół, takich jak rumianek, nagietek lub tymianek; kąpiel powinna trwać maksymalnie 10 minut;
  
• przy przewijaniu nie kłaść dziecka bezpośrednio na ceratowym wykończeniu przewijaka, podłożyć flanelową lub tetrową pieluchę albo miękki bawełniany ręcznik;
  
• nie stosować ceratowych podkładów łóżku dziecka;
  
• przemywać potówki gazikiem zwilżonym letnią, przegotowaną wodą lub roztworem sody oczyszczonej (pół łyżeczki sody na pół szklanki wody) nawet kilka razy dziennie; nie przemywać ich spirytusem;
  
• nie stosować zbyt tłustych kosmetyków lub nadmiernej ilości oliwki; najlepiej używać antybakteryjnego mydła;
  
• często przewijać dziecko;
  
• nie wyciskać potówek;
  
• starannie wysuszać skórę po kąpieli, zwłaszcza zagłębienia fałdek i zgięcia kończyn;
  
• stosować zasypki (ziemniaczane, kukurydziane, specjalne zasypki na potówki);
  
• często wietrzyć mieszkanie, zapewnić temperaturę w pomieszczeniach w granicach 20°C;

Jeśli powyższe rozwiązania okażą się nieskuteczne, należy udać się do lekarza, który po ocenie stanu skóry przepisze leki w formie maści. Konsultacja u specjalisty jest konieczna także, gdy krostki stają się swędzące, zaognione, ropne. Wówczas mylnie rozpoznane potówki mogą okazać się wysypką czy objawem ospy wietrznej.