Zapalenie zatok jest dość częstym schorzeniem zaliczanym do chorób górnych dróg oddechowych. Jego podłożem mogą być wirusy, bakterie a nawet grzyby. Grzybica zatok wymaga intensywnej terapii przeciwgrzybiczej. Wywołana jest w większości przypadków przez drożdżaki z rodzaju Candida.

Co wywołuje grzybicę zatok?

Grzybica zatok wywołana jest w przeważającej większości przypadków przez chorobotwórcze drożdżaki z rodzaju Candida. Czynnikami etiologicznymi choroby są zwłaszcza Candida albicans, Candida parapsilosis, Candida krusi, Candida tropicalis czy Candida guilliermondii.

Do rozwoju choroby predysponują przebyte urazy w obrębie twarzoczaszki, nawracające stany zapalne górnych dróg oddechowych i przebywanie w zanieczyszczonym środowisku. Szkodliwe działanie wykazują zwłaszcza różnego rodzaju pyły i dym tytoniowy. Grzybica zatok może być indukowana przez niektóre leki. Rozwija się szczególnie często w grupie osób stosujących długotrwale wziewne glikokortykosteroidy, antybiotyki o szerokim spektrum działania lub leki przeciwgruźlicze. Często towarzyszy mukowiscydozie. Nierzadko stanowi powikłanie po leczeniu stomatologicznym podczas usuwania zębów lub jest elementem infekcji ogólnoustrojowej.

Jakie objawy wywołuje grzybica zatok?

Objawy grzybicy zatok to m.in.: upośledzenie drożności nosa (najsilniejsze w godzinach porannych), przewlekły kaszel, uczucie ucisku lub rozpierania w obrębie twarzoczaszki, poranny obrzęk twarzy, stale utrzymująca się cuchnąca wydzielina i silne bóle głowy. Do tych objawów niekiedy dołącza katar – wodnisty lub gęsty śluzowy, często zabarwiony na biało, żółto lub brązowo. Chorzy skarżą się na ból uszu z uczuciem wzmożonego ciśnienia w jednym uchu lub w obu uszach oraz niedosłuch. Sporadycznie dochodzi do utraty węchu i słuchu. Chorobie towarzyszą także objawy ogólne, takie jak: gorączka, uczucie rozbicia, ogólne zmęczenie, złe samopoczucie i brak łaknienia. Ponieważ typowy dla choroby jest proces zapalny błony śluzowej zatok, nazywa się ją grzybiczym zapaleniem zatok.

Dolegliwości te zaostrzają się zwłaszcza przy dużej wilgotności, niskich temperaturach, zmianie ciśnienia atmosferycznego oraz w klimatyzowanych i przegrzanych pomieszczeniach.

Rodzaje grzybicy zatok

Na podstawie obrazu klinicznego wyróżnia się dwie grupy zakażeń grzybiczych zatok: nieinwazyjne i inwazyjne (postać ostra lub przewlekła). Najczęściej spotykanym grzybiczym schorzeniem laryngologicznym jest zapalenie zatok przynosowych i gardła. Według badań amerykańskich grzyby spotyka się w mieszanej florze bakteryjnej pobranej z zatok w 90% przypadków. Często rozwija się także grzybica zatok szczękowych. Inną nierzadko spotykaną postacią jest alergiczne grzybicze zapalenie zatok przynosowych.

Leczenie grzybicy zatok

Podstawę w leczeniu grzybicy zatok stanowi farmakoterapia. Zastosowanie mają preparaty przeciwgrzybicze o działaniu ogólnoustrojowym (amfoterycyna B, flukonazol, flucytozyna, itrakonazol, posakonazol, worykonazol, mikafungina, kaspofungina). Wykorzystuje się ponadto leki o działaniu miejscowym, które wspomagają proces terapeutyczny. Leczenie trwa długo – nawet ponad rok.

Domowe sposoby leczenia grzybicy zatok

Oprócz terapii specjalistycznej w leczeniu grzybicy zatok zastosowanie znajdują domowe sposoby. Podstawę stanowi higiena jamy ustnej. Nie bez znaczenia jest przestrzeganie zaleceń dietetycznych. W przebiegu każdej grzybicy wskazane jest stosowanie diety, która opiera się na ograniczeniu udziału węglowodanów prostych i produktów zawierających drożdże. Należy dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu. Zaleca się spożycie w ciągu doby około 2 l płynów. Najlepiej pić niegazowaną wodę mineralną, herbaty ziołowe, wodę z cytryną lub soki warzywne.

Naturalne rozwiązania w leczeniu grzybicy zatok

W leczeniu grzybicy zatok doskonale sprawdzają się krople wykonane z soku z aloesu rozcieńczonego z wodą w proporcjach 1:6 czy roztwory koloidalne srebra, cynku oraz miedzi, które uszczelniają błonę śluzową nosa, dzięki czemu zostaje ograniczona droga wnikania szkodliwych dla zdrowia alergenów. Nos zakrapla się rano i wieczorem. W przypadku stosowania koloidalnego metalu należy pamiętać, że po upływie 21 dni trzeba zastąpić dotychczas używany roztwór substancją z innym metalem.

Odblokowanie obrzękniętych ujść zatok przynosowych przyniosą inhalacje parowe. Do ich wykonania można wykorzystać specjalny inhalator lub po prostu naczynie z gorącą wodą. Należy je przeprowadzać 2 razy dziennie – rano i wieczorem, przez 10 minut. Najczęściej stosowaną jest inhalacja z solą jodobromową lub solą iwonicką. Zawarty w nich jod rozrzedza gęstą wydzielinę śluzową. Roztwór przyrządza się w proporcjach 1 czubata łyżka soli na 1 l wrzącej wody. Pozytywne efekty przynosi także inhalacja z kwiatem rumianku, który łagodzi stan zapalny błony śluzowej. Do tego zabiegu potrzebne są 2 garście kwiatów rumianku na 1 l wrzątku. Zastosowanie ma także olejek tymiankowy, który rozrzedza śluz. Inhalacje przyrządza się w proporcjach 3 krople olejku tymiankowego na 1 l wrzątku.

Domowym rozwiązaniem na grzybicę zatok jest kąpiel z igliwiem sosny. Do jej przygotowania potrzebne są: 0,5 kg świeżego igliwia sosny i 0,1 kg liści świeżej mięty, które zalewa się 3 1 wrzątku. Po zagotowaniu miksturę przecedza się i wlewa do wanny z wodą o temperaturze około 38°C. Zaleca się, aby czas takiej kąpieli nie był dłuższy niż 15 minut.

Bibliografia:

1. Janus A., Nie daj się zjeść grzybom Candida, Warszawa, Wydawnictwo IPS, 2011.

2. Wójcik G., Szulc A., Stawińska T., Diagnostyka zapalenia zatok obocznych nosa w kontekście badań obrazowych, „Journal of Education, Health and Sport”, 2016, 6(11), s. 63–72.

3. Dąbrowska K., Kozłowski Z., Durko T., Stańczyk R., Pietruszewska W., Grzybicze zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – problem wciąż aktualny, „Otolaryngologia Polska”, 2011, 65(5), s. 369–376.

4. Turecka L., Mrówka-Kata K., Czecior E. i wsp., Leczenie inwazyjnej grzybicy zatok przynosowych – opis przypadku, „Otolaryngologia Polska”, 2008, LXII(4), s. 489–491.

5. Witkowska M., Markowski J., Paluch J. i wsp., Grzybica zatok przynosowych – trudności w diagnostyce i leczeniu, „Otolaryngologia Polska”, 2011, 65(3), s. 15–18.

6. Kurnatowski P., Farmakoterapia grzybiczego zapalenia zatok przynosowych, „Otorynolaryngologia”, 2010, 9(1), s. 13–17.

7. Krzeski A., Szwedowicz P., Zapalenie zatok przynosowych: klasyfikacja i definicje, „Magazyn Otorynolaryngologiczny”, 2006, IX, s. 6–10.