40 tydzień ciąży to moment, w którym kończy się okres oczekiwania na dziecko. Według statystyk znaczna część kobiet rodzi między 38 a 42 tygodniem ciąży. Dziecko urodzone w 40 tygodniu waży około 3,5 kg i mierzy średnio 54 cm. Dotychczasowe kontrolne wizyty lekarskie będą odbywały się znacznie częściej, nawet co 2 dni.

40 tydzień ciąży – rozwój i waga dziecka

W 40 tygodniu ciąży waga dziecka wynosi około 3,5 kg. Mierzy ono nieco ponad 53 cm. Jego główka ma około 10 cm średnicy, a stopy 8 cm długości. Obwód w talii jest równy 34 cm. Na jego głowie znajdują się włosy o długości około 2–4 cm. Wszystkie narządy i układy rozwinięte są tak, jak tego wymaga samodzielne życie poza organizmem matki.

Narządy płciowe dziecka mogą być nieco powiększone (moszna u chłopców czy wargi sromowe u dziewcząt) w wyniku działania hormonów. Podczas 40 tygodnia ciąży ruchy dziecka odczuwa się zwłaszcza w niższych partiach brzucha. Mam miejsce więcej rozpychania się i kręcenia, a mniej kopania. Rytm snu i czuwania dziecka wydłuża się do około 60 min naprzemiennego odpoczynku i poruszania się. Dlatego kobieta nie powinna się martwić, że w 40 tygodniu ciąży ruchy dziecka są słabsze. Wraz z rozpoczęciem akcji porodowej ustawia się ono twarzą w kierunku pleców matki. Ma zgiętą szyję, brodą dotyka piersi, a potylicą napiera w dół.

40 tydzień ciąży – stan przyszłej mamy

40 tydzień ciąży to koniec 9 miesiąca i 3 trymestru. Stan ciężarnej w tym czasie nie różni się od poprzedniego. Dno macicy położone jest na 1–2 palce poniżej łuków żebrowych. Brzuch już się nie powiększa. Waga także stoi w miejscu. Kobieta z niecierpliwością oczekuje na rozpoczęcie akcji porodowej. Jest już bardzo zmęczona i rozdrażniona. Poziom relaksyny odpowiedzialnej za zwiększenie elastyczności połączeń stawowych osiągnął maksymalne stężenie. Stąd też wzmagają się bóle w okolicy miednicy, bóle pleców, problemy z utrzymaniem równowagi i trudności z zasypianiem. Skóra na brzuchu jest maksymalnie rozciągnięta. Ciężarna ma trudności ze wstawaniem i poruszaniem się – chodzi jak kaczka, kołysząc biodrami. Jest to konsekwencja obniżenia dotychczasowego położenia dziecka, które powoduje też bolesne napięcie w dole brzucha. Nadal dokuczają jej obrzęki kończyn dolnych, żylaki nóg, odbytu, a nawet sromu, powiększenie piersi i wyciek siary.

Ponadto nasilają się skurcze przepowiadające Braxtona-Hicksa, które z czasem przechodzą w skurcze właściwe i oznaczają rozpoczęcie akcji porodowej.

40 tydzień ciąży – objawy porodu

40 tydzień ciąży to czas nasilającego się bólu w dole brzucha. Szyjka macicy staje się miękka i cieńsza. Powoli otwiera się, a macica jest w pełni gotowa do porodu. Pojawia się delikatne plamienie, a następnie śluz z drobnymi pasemkami krwi. Czop śluzowy podbarwiony krwią wskazuje, że rozwiązanie nastąpi w najbliższych godzinach. Kolejnymi objawami poprzedzającymi poród są biegunka, nudności czy wymioty, dzięki którym organizm chce się oczyścić. Ciężarna wskazuje na brak łaknienia i parcie na odbytnicę.

Typowym symptomem na krótko przed porodem są niekontrolowane wzdęcia. Mięśnie macicy kurczą się. Rośnie poziom estrogenu, który wywołuje czynność skurczową. Rozpoczynają się regularne skurcze porodowe. Powinno się zaobserwować co najmniej jeden skurcz na 10 minut, który trwa przynajmniej 30 s. Zwykle zaczyna się w górnej części brzucha i promieniuje na całą jego powierzchnię oraz dolną część pleców. Tylko w 15% przypadkach początkiem porodu jest pęknięcie błon płodowych.

Poród – kiedy wybrać się do szpitala?

Najlepiej udać się do szpitala wówczas, gdy: skurcze powtarzają się regularnie co kilkanaście minut, a zmiana pozycji powoduje ich nasilenie, pojawia się silny ból krzyża, pachwin i ud, a z pochwy wydobywa się śluz z brązowymi pasmami. Natychmiast należy udać się do szpitala, gdy: odeszły wody płodowe, a zwłaszcza kiedy mają nieprzyjemny zapach i zielonkawe lub brunatne zabarwienie (oznacza to, że dziecko oddało już smółkę), ruchy dziecka słabną lub stają się bardzo gwałtowne.

Poród umownie dzieli się na 3 fazy:

• faza pierwsza – od pojawienia się pierwszych regularnych skurczów macicy do pełnego rozwarcia szyjki macicy;

• faza druga – urodzenie dziecka;

• faza trzecia – nazywana okresem popłodowym lub łożyskowym; polega na oddzieleniu i wydaleniu łożyska.

40 tydzień ciąży i nic się nie dzieje

Mimo że 40 tydzień ciąży to planowany czas rozwiązania, nie oznacza to, że musi ono wtedy nastąpić. Poród w terminie to taki, który ma miejsce po 37 tygodniu i przed 42 tygodniem. Dopiero po tym czasie mówi się o ciąży przenoszonej.

Wcale nie trafia się ona rzadko. Jeśli nadal nie ma żadnych symptomów wskazujących na rozpoczęcie akcji porodowej, konieczna staje się jej indukcja. Polega ona na sztucznym pobudzeniu mechanizmów prowadzących do porodu przed jego naturalnym, spontanicznym rozpoczęciem.

Z reguły w 40 tygodniu ciąży, nawet jeśli brak skurczy, należy zgłosić się do szpitala w terminie porodu. Lekarz wykona badanie KTG, czyli zapis kardiotokograficzny, który przeprowadzany jest w ramach intensywnej opieki przedporodowej. Kolejny zostanie wykonany na wizycie za 1 dzień lub 2 dni. Badanie KTG to metoda jednoczesnego ciągłego zapisu dwóch wskaźników – czynności serca płodu (kardiotokografii) i czynności skurczowej macicy (tokografii). Jeżeli lekarz uzna, że konieczna jest stała obserwacja, może skierować ciężarną na oddział patologii ciąży.

Bibliografia:

1. Bomba-Opoń D., Drews K., Huras H. i wsp., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące indukcji porodu, „Ginekologia i Perinatologia Praktyczna”, 2017, 2(2), s. 58–71.

2. Welford H., Przewodnik po ciąży, porodzie i początkach rodzicielstwa. Do startu. Gotowi. Dziecko!, Glasgow, Health Scotland, 2004.

3. Chapman V., Prowadzenie porodu, Warszawa, Wydawnictwo lekarskie PZWL, 2011.

4. Pieczykolan A., Sadowska M., Monitorowanie dobrostanu płodu – zadania położnej, „European Journal of Medical Technologies”, 2015, 3(8), s. 24-28.