Wyróżnia się cztery rodzaje stanu zapalnego zatok u dzieci: ostre zapalenie zatok, które utrzymuje się przez mniej niż 4 tygodnie, podostre zapalenie zatok, które trwa od 4 do 8 tygodni, przewlekłe zapalenie zatok, które wywołuje objawy chorobowe przez ponad 12 tygodni, oraz nawracające zapalenie zatok – z 3 lub więcej epizodami ostrego stanu zapalnego u dziecka.

Przyczyny zapalenia zatok u dzieci

Zwykłe przeziębienie, alergia i infekcja górnych dróg oddechowych to główne przyczyny stanu zapalnego zatok przynosowych. Przyczyniają się one do obrzęku lub zapalenia przewodów nosowych i do nasilenia wydzielania śluzu przez zatoki. Połączenie niekorzystnych czynników sprawia, że odpływ wydzieliny do jamy nosowej jest utrudniony lub całkowicie zablokowany, a w zatokach mogą namnażać się chorobotwórcze bakterie (najczęściej są to: dwoinka zapalenia płuc, pałeczka hemofilna oraz bakteria Gram ujemna Moraxella catarrhalis).

Stan zapalny zatok może być również wynikiem urazu nosa, wdychania dymu papierosowego, wad strukturalnych nosa (tzw. krzywa przegroda nosowa), obecności ciał obcych w jamie nosowej, a nawet aktywności fizycznej w wodzie (pływanie, nurkowanie). Podatność na zapalenie zatok przynosowych jest większa u dzieci, które mają powiększone migdałki, rozszczep podniebienia, chorobę refluksową przełyku lub infekcje zębopochodne.

Zapalenie zatok u dzieci – objawy

Przebieg zapalenia zatok w dużym stopniu zależy od wieku chorego. U dzieci poniżej 6 roku życia ostry stan zapalny objawia się najczęściej katarem, który trwa ponad 10 dni. Wydzielina jest zwykle gęsta i ma żółty lub zielony odcień, ale może być rzadka i przejrzysta. Charakterystyczny dla ostrego zapalenia zatok jest także kaszel w nocy oraz – okazjonalnie – za dnia. Chore dziecko może doświadczać obrzęku wokół oczu, natomiast bóle głowy raczej nie występują.

U starszych dzieci stan zapalny zatok wywołuje więcej objawów. Oprócz długotrwałego kataru, kaszlu i obrzęku twarzy pojawiają się: gorączka, ból gardła, przykry zapach z ust, spływanie wydzieliny z zatok do gardła, bóle głowy i dyskomfort w obrębie twarzy. Co warte podkreślenia, symptomy zapalenia zatok mogą różnić się u poszczególnych dzieci, a rozpoznanie choroby bywa trudne w związku z obecnością objawów typowych dla wielu schorzeń.

Przewlekłe zapalenie zatok u dzieci przebiega podobnie jak w przypadku ostrego zapalenia. Kluczową różnicą jest długość utrzymywania się oznak stanu zapalnego – ponad 12 tygodni.

Zapalenie zatok u dzieci – leczenie

Podstawą leczenia stanu zapalnego zatok u dzieci są antybiotyki – złagodzenie objawów powinno nastąpić w ciągu 72 godzin od przyjęcia pierwszej dawki leku. Jeśli nie widać oznak poprawy lub dochodzi do pogorszenia stanu chorego, zaleca się zmianę danego preparatu na inny. Zapalenie zatok przynosowych u dziecka nie jest wskazaniem do podawania mu leków rozrzedzających wydzielinę z nosa, sprayów zawierających sterydy ani do wykonywania irygacji roztworem soli – z tych metod korzystają głównie osoby dorosłe, przy czym nie zawsze przynoszą one pożądany efekt i mogą powodować skutki uboczne.

Coraz więcej szczepów bakterii wykazuje odporność na działanie antybiotyków, dlatego wybór konkretnego leku dla dziecka powinien być dobrze przemyślany:

• Jeśli objawy zapalenia utrzymują się od długiego czasu, przed rozpoczęciem antybiotykoterapii warto odczekać 3 dni, aby upewnić się, że ta metoda leczenia jest potrzebna (świadczy o tym brak poprawy lub pogorszenie stanu zdrowia dziecka).
  
• Amerykańska Akademia Pediatryczna zaleca, aby leczenie zapalenia zatok u dziecka antybiotykiem trwało do momentu, w którym jest ono wolne od objawów chorobowych od przynajmniej 7 dni. W większości przypadków poprawa samopoczucia i złagodzenie symptomów następuje w ciągu pierwszych 3 dni, czyli na ogół terapia antybiotykowa trwa przynajmniej 10 dni. Ważne jest, aby chore dziecko przyjęło wszystkie przepisane przez lekarza leki – nie wolno przerywać leczenia tylko dlatego, że objawy zapalenia zniknęły.
  
• Przewlekłe zapalenie zatok u dzieci – leczenie antybiotykiem trwa długo, a przynosi efekt na krótko. W tej sytuacji pomocny bywa zabieg chirurgiczny.
  

Zapalenie zatok dzieci wymaga skutecznego leczenia, ponieważ może wywołać poważne powikłania: infekcję kości, zakażenie w tkankach otaczających oczy lub zapalenie opon mózgowych. Komplikacje te są jednak rzadkim zjawiskiem.