AIDS to nazwa zespołu nabytego braku odporności, wywołanego zakażeniem wirusem HIV. Choroba AIDS charakteryzuje się wyniszczeniem układu immunologicznego, przez co wzrasta zapadalność na choroby wskaźnikowe, do których zalicza się grzybice, nietypowe zapalenia płuc oraz niektóre nowotwory. W Polsce odnotowano niecałe 3000 zachorowań na AIDS, z czego ponad 2000 osób zmarło. Nie ma skutecznego leku na AIDS, ale można skutecznie spowalniać niszczenie odporności przez wirus HIV, co znacząco opóźnia wystąpienie pełnoobjawowego AIDS.
HIV i AIDS – co je łączy, a czym się różnią?
Czym się różni HIV od AIDS? HIV to wirus nabytego upośledzenia odporności, który mnoży się i doprowadza do całkowitego wyniszczenia układu immunologicznego. Początkowe objawy zakażenia mogą być niezauważalne nawet przez 10–12 lat. Jedynym sposobem na wykrycie HIV jest wykonanie odpowiedniego testu naobecność wirusa HIV. Zastosowanie leczenia antyretrowirusowego pozwala opóźnić rozwój choroby. Ostatnie stadium zakażenia HIV to pełnoobjawowe AIDS.
Przyczyny AIDS to zakażenie wirusem HIV. AIDS może rozwinąć się z nieleczonego zakażenia HIV. AIDS to zespół nabytego upośledzenia odporności, który dotyka wyłącznie osoby zakażone HIV. Może wystąpić po kilku miesiącach lub po wielu latach od momentu zakażenia wirusem. Z powodu całkowitego wyniszczenia układu odpornościowego organizm jest podatny na wiele schorzeń, nazywanych chorobami wskaźnikowymi AIDS. Zalicza się do nich nietypowe zapalenia płuc, nowotwory czy ciężkie grzybice.
Jak można zarazić się AIDS?
Wirus HIV, który prowadzi do AIDS, przenosi się na 3 sposoby:
- przez krew – gdy zakażona krew znajdzie się na uszkodzonej skórze lub błonie śluzowej, znajdującej się np. w oku, nosie, jamie ustnej czy narządach płciowych. Do zakażenia może dojść także, gdy zakażona krew zostanie wstrzyknięta w trakcie używania wspólnych igieł, np. do podawania anabolików w zastrzykach,
- przez kontakty seksualne – zarazić się można zarówno przez kontakty waginalne, jak i oralne czy analne. Pewne zabezpieczenie stanowi prezerwatywa, ale musi być dobrej jakości, właściwie założona, a w trakcie stosunku nie może pęknąć lub zsunąć się. Źródłem wirusa jest nie tylko sperma, ale także płyn preejakulacyjny i wydzielina z pochwy,
- w czasie ciąży, porodu lub karmienia piersią – wirus może przenieść się z zakażonej matki na dziecko, dlatego kobietom planującym ciążę zalecane jest wykonanie badania w kierunku HIV.
Jakie są objawy AIDS?
Pierwsze objawy zakażenia wirusem HIV bywają niezauważone, ponieważ przypominają banalne przeziębienie. AIDS może wystąpić dopiero po 10–12 latach od zakażenia, dlatego chorzy na AIDS o swojej chorobie dowiadują się bardzo późno, kiedy leczenie jest już nieefektywne. AIDS jest czwartym stadium zakażenia wirusem HIV. Objawy ogólne to podwyższona temperatura ciała bez wyraźnej przyczyny, utrzymująca się ponad 30 dni, bóle mięśniowe i kostne, bóle głowy, obrzęk ślinianki przyusznej, utrata apetytu, spadek masy ciała, biegunka, a także inne objawy wynikająe z zajęcia ośrodkowego układu nerwowego jak: porażenie nerwu twarzoczaszkowego, zespół otępienia czy zapalenie mózgu.
Choroba jest łatwo rozpoznawana, ponieważ pojawiają się także tzw. zakażenia oportunistyczne, do których zalicza się:
- występujące przynajmniej 2 razy w roku bakteryjne zapalenie płuc,
- rozsianą lub pozapłucną mykobakteriozę,
- pneumocystozowe zapalenie płuc,
- toksoplazmozę wielonarządową,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- gruźlicę,
- wirusowe zapalenie płuc,
- biegunki o różnych przyczynach.
AIDS daje również objawy skórne oraz zmiany na błonach śluzowych. Najczęściej choremu dokuczają wysypki, suchość skóry, świerzbiączka, łojotokowe zapalenie mieszków włosowych i skóry, grzybica skóry oraz leukoplakia włochata i zaostrzenie łuszczycy. Charakterystyczne jest występowania mięczaka zakaźnego, kłykcin kończystych oraz innych infekcji wirusowych.
Objawy AIDS w jamie ustnej to przede wszystkim afty i pleśniawki, a także inne zmiany grzybicze i nowotworowe, np. raki nabłonkowe jamy ustnej.
Bardzo charakterystyczne są również inne zmiany nowotworowe, np.:
- mięsak Kaposiego – złośliwy nowotwór naczyniowy, który występuje w jamie ustnej i przybiera postać mnogich lub pojedynczych guzków o barwie czerwonej, fioletowej, niebieskiej lub brązowej,
- raki szyjki macicy i odbytu,
- chłoniaki nieziarnicze.
Leczenie i profilaktyka AIDS
Jedyną metodą leczenia zakażeń wirusem HIV jest terapia antyretrowirusowa. Hamuje ona rozwój wirusa, zmniejsza zapadalność na gruźlicę i znacznie ogranicza liczbę zakażeń i nowotworów związanych z AIDS. Leczenie AIDS jest na tyle skuteczne, że chorzy bardzo rzadko wymagają długotrwałej hospitalizacji i mogą normalnie funkcjonować w społeczeństwie.
Najlepszym sposobem ochrony przed AIDS jest profilaktyka. Stały partner seksualny, unikanie ryzykownych zachowań seksualnych, korzystanie z usług renomowanych gabinetów kosmetycznych, stosowanie jednorazowych igieł do iniekcji – to podstawowe metody zapobiegania zakażeniu HIV. Warto jednak wiedzieć, że nawet w przypadku zdarzenia, które może grozić zakażeniem HIV, np. gwałtu lub zakłucia igłą niewidomego pochodzenia, można zapobiec zakażeniu. Należy natychmiast zgłosić się do szpitala zakaźnego, który prowadzi terapię antyretrowirusową – lista szpitali znajduje się na stronie Krajowego Centrum ds. AIDS. Przyjęcie leku antyretrowirusowego w ciągu 2–3 godzin (maks. 48 godzin) od epizodu pozwala zminimalizować ryzyko infekcji.
