Metoda PNF cieszy się w ostatnim czasie bardzo dużym zainteresowaniem. W 1985 roku utworzona została Międzynarodowa Grupa Instruktorów PNF (z ang. International PNF Instructor Group). Następnie w 1997 roku powołano Międzynarodowe Stowarzyszenie PNF (z ang. International PNF Associate). Terapia PNF opiera się na wykonywaniu przebiegających trójpłaszczyznowo naturalnych ruchów, które zbliżone są do codziennej aktywności.

Czym jest metoda PNF?

PNF to akronim powstały od angielskich słów Proprioceptive Neuromuscular Facilitation, co w tłumaczeniu na język polski oznacza proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie ruchu. Co oznaczają składowe PNF? Mianowicie:

• P – propriocepcja, która dotyczy receptorów czuciowych odpowiadających za zbiór informacji o wykonywanym ruchu i ułożeniu ciała w przestrzeni,
• N – nerwowo-mięśniowe, które dotyczą układu nerwowo-mięśniowego,
• F – facilitacja, która dotyczy torowania i ułatwiania.

Metoda PNF zaliczana jest do form kinezyterapii, czyli podstawowej dziedziny fizjoterapii, gdzie środkiem leczniczym jest ruch. Stosuje się ją w celu odzyskania utraconych lub kształtowania zaburzonych umiejętności ruchowych. Narodowy Fundusz Zdrowia zalicza PNF do metod specjalnych wśród procedur postępowania rehabilitacyjnego. PNF nazywana bywa również metodą Kabat-Kaiser. Pierwszy człon nazwy pochodzi od wspomnianego wcześniej twórcy metody, a drugi od nazwiska Henry J. Kaisera – przedsiębiorcy, który w dowód wdzięczności za leczenie jego chorego na stwardnienie rozsiane syna założył w Waszyngtonie Instytut Kaisera-Kabata.

Zalety metody PNF

Terapia PNF charakteryzuje się holistycznym (całościowym, globalnym) podejściem do chorego. Prowadzona jest bezbólowo. Umożliwia naukę ruchu w sposób fizjologiczny. Chory nie jest w niej podmiotem, a partnerem w terapii. Ma duży wkład w określenie celu, zakresu i granic terapii. Terapia ma niewielkie wymagania sprzętowe. Mocno stymuluje zmysły (wzrok, słuch, dotyk, równowagę, czucie głębokie).

Metoda PNF – na czym polega?

Fizjoterapia z PNF opiera się na złożonych wzorcach ruchowych wykonywanych automatycznie w czasie całego życia. Wyróżnia się wzorce dla kończyny górnej i/lub kończyny dolnej, łopatki, tułowia, miednicy, głowy. Dostarczane dzięki nim informacje do mózgu uruchamiają mechanizmy poprawy lub odtwarzania kontroli motorycznej. Wpływają na stabilność, mobilność, koordynację i zręczność. W związku z tym umożliwiają funkcjonowanie ruchowe. Ćwiczenia metodą PNF opierają się na mechanizmie przenoszenia siły z mocniejszych grup mięśniowych na słabsze. W wyniku tego te pierwsze pobudzają i uruchamiają aktywność drugich. Niezbędna jest przy tym doskonała znajomość anatomii ludzkiego ciała, zasad biomechaniki i fizjologii skurczu mięśniowego.

Wskazania do stosowania PNF

PNF to terapia wykorzystywana w leczeniu i rehabilitacji wielu schorzeń, zwłaszcza zaburzeń ze strony układu kostno-stawowego, nerwowego czy mięśniowego. PNF stosowana jest wobec osób po udarze mózgu, urazach rdzenia kręgowego czy czaszkowo-mózgowych. Kierowani są na nią chorzy na Parkinsona, z chorobami móżdżku, stwardnieniem rozsianym, polineuropatią, stwardnieniem zanikowym bocznym, dystrofiami mięśniowymi. Dodatkowo z zaburzeniami po zabiegach neurochirurgicznych, neuralgią, przepukliną oponowo-rdzeniową, mózgowym porażeniem dziecięcym. PNF używa się w skoliozach, deformacjach klatki piersiowej, zaburzeniach oddychania czy połykania. Stanowi częsty element rekonwalescencji po urazach kości, stawów i tkanek miękkich, amputacjach, rekonstrukcji więzadeł stawu kolanowego, operacjach wszczepienia endoprotezy biodra lub kolana. Z PNF korzysta się w deficytach siły i masy mięśniowej czy dystrofiach oraz dyskopatii, zespołach bólowych kręgosłupa, hipermobilności. Nie istnieją żadne przeciwwskazania do stosowania metody PNF.

Zobaczcie, jak zbudowany jest układ mięśniowy:

Efekty stosowania PNF i techniki

Metoda PNF uczy prawidłowych wzorców ruchowych, w związku z tym zapobiega utrwalaniu tych o charakterze patologicznym. Zapewnia normalizację napięcia mięśniowego, zwiększa siłę i wytrzymałość mięśniową. Dodatkowo poprawia koordynację i równowagę oraz zwiększa zakres ruchu. PNF polepsza czucie głębokie i technikę wykonywania rozmaitych ruchów. Celem przyświecającym PNF jest praca nad funkcjami potrzebnymi choremu, takimi jak: sięganie po przedmiot i podnoszenie go, chodzenie, siadanie, połykanie, mówienie, utrzymywanie prawidłowej postawy ciała.

Ćwiczenia PNF zyskały uznanie na całym świecie. Wykorzystuje się w nich takie grupy technik:

• agonistyczne, w tym rytmiczne pobudzanie ruchu, odtwarzanie, kombinacja skurczów izotonicznych, stretch na początku ruchu, stretch ponawiany w trakcie ruchu,
• antagonistyczne, w tym dynamiczna zwrotność, stabilizacja zwrotna, rytmiczna stabilizacja,
• rozluźniające, w tym technika „trzymaj – rozluźnij” i technika „napnij – rozluźnij”.