Wypuklina krążka międzykręgowego (inaczej dyskopatia) to początkowe stadium choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, polegające na uwypukleniu jądra krążka międzykręgowego w stronę kanału nerwowego. W początkowym stadium wypuklina krążka nie musi dawać objawów bólowych. Nieleczona prowadzi jednak do poważnych schorzeń kręgosłupa, problemów z poruszaniem, a nawet częściowego paraliżu.
Zobacz też: Dyskopatia lędźwiowa – objawy, leczenie, ćwiczenia i operacja
Co to jest wypuklina krążka międzykręgowego?
Kręgosłup zbudowany jest z kręgów i elastycznych krążków międzykręgowych (tzw. dysków). Każdy dysk składa się z galaretowatego jądra (tzw. jądro miażdżyste), które osłonięte jest włóknistym pierścieniem. Do dyskopatii dochodzi, gdy na skutek odwodnienia krążków jądro miażdżyste zmienia swój kształt i stopniowo przesuwa się przez osłabione pierścienie włókniste na zewnątrz dysku. Powstaje wówczas wypuklina krążka, czyli jego ucisk na kanał nerwowy, który otacza kręgi. Przesunięty krążek drażni struktury nerwowe w obrębie tzw. worka oponowego (oponę twardą, korzeń nerwowy). We wczesnym stadium wypuklina może nie dawać dolegliwości bólowych. Z czasem jednak wypuklina krążka międzykręgowego uciskająca worek oponowy powoduje silny ból kręgosłupa. Dyskopatia może wystąpić na odcinku szyjnym lub lędźwiowym kręgosłupa, rzadziej na odcinku piersiowym.
Zobacz też: Dyskopatia szyjna – objawy, leczenie, ćwiczenia i rehabilitacja
Wypuklina krążka: przyczyny powstawania i profilaktyka
Dyskopatia należy obecnie do coraz częściej spotykanych chorób cywilizacyjnych, czyli związanych z trybem życia. Na powstanie wypukliny krążka wpływać może nieodpowiednie użytkowanie kręgosłupa (np.siedzący tryb życia, nadmierne obciążanie, urazy). Niekiedy także dyskopatia może pojawić się wraz z wiekiem, choć coraz częściej dotyka osób młodych (przed 30. rokiem życia). Do szczególnych czynników ryzyka należą:
- częste występowanie mikrourazów kręgosłupa (np. u osób czynnie uprawiających sport);
- częste przeciążenia kręgosłupa;
- długotrwałe przyjmowanie nieprawidłowych pozycji (garbienie, pochylanie, nieprawidłowa pozycja podczas snu);
- siedzący tryb życia;
- brak aktywności fizycznej;
- nadwaga i otyłość;
- wrodzone wady kręgosłupa i zmiany o podłożu genetycznym.
Przed wypukliną krążka uchronić może profilaktyczne wykonywanie ćwiczeń fizycznych, codzienna aktywność fizyczna, zachowanie prawidłowej masy ciała, a także dbałość o poprawną postawę podczas chodzenia, siedzenia i snu. Dobroczynny wpływ na kręgosłup u osób narażonych na powstanie wypukliny ma także pływanie na basenie. Warto również zadbać o dobór odpowiednich sprzętów, które poprawią komfort życia i pomogą "odciążyć" kręgosłup, np. wygodny materac do spania i fotel do siedzenia (zwłaszcza w przypadku osób, które wykonują pracę "siedzącą").
Zobacz też: Jak dbać o kręgosłup?
Wypuklina krążka międzykręgowego: objawy, leczenie i rehabilitacja
Do objawów wypukliny krążka należą:
- umiarkowany lub silny ból na odcinku, gdzie wystąpiła dyskopatia;
- w przypadku dyskopatii lędźwiowej: ból w odcinku lędźwiowo-krzyżowym, promieniujący do kończyn dolnych;
- drętwienie oraz wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych;
- uczucie mrowienia i skurcze mięśni;
-
rwa kulszowa lub rwa barkowa;
- zaburzenia czucia w kończynach dolnych;
- niedowłady nerwów kończyny dolnej;
- znaczne ograniczenie ruchomości w obrębie kręgosłupa;
- częściowy zanik mięśni wynikający z braku ruchu;
- częściowa lub całkowita utrata sprawności;
- w przypadku wypukliny na odcinku szyjnym: także bóle głowy, migreny, zawroty głowy.
Diagnoza dyskopatii, oprócz przeprowadzenia dokładnego wywiadu lekarskiego, polega na wykonaniu badań obrazowych. Lekarz może zlecić rezonans magnetyczny (MR), tomografię komputerową (TK) lub badanie radiologiczne (RTG) kręgosłupa. Leczenie, zależnie od stadium wypukliny, polega głównie na rehabilitacji i wykonywaniu odpowiednich ćwiczeń. Ćwiczenia stosuje się również prewencyjnie (zapobiegawczo), w celu uniknięcia dalszych schorzeń dysków. Rehabilitacja daje dobre efekty i pomaga przywrócić dysk do jego pierwotnego stanu, natomiast jej zaniechanie może doprowadzić do przepukliny kręgosłupa i rozwoju choroby zwyrodnieniowej.
Wypuklina krążka międzykręgowego: ćwiczenia
W razie stwierdzenia wypukliny krążka międzykręgowego konieczne jest dobranie odpowiednich ćwiczeń, które mają na celu przywrócenie pełnej sprawności, ograniczenie dolegliwości bólowych, a także zapobieganie dalszym zmianom zwyrodnieniowym kręgosłupa. Ćwiczenia ruchowe dla osób z dyskopatią powinny wzmacniać mięśnie tułowia, zmniejszać napięcie mięśniowe i poprawiać stabilizację kręgosłupa.
Należy jednak pamiętać, aby nie wykonywać przypadkowych ćwiczeń na własną rękę - konieczna jest konsultacja u lekarza i fizjoterapeuty, ponieważ źle dobrane ćwiczenia mogą wywołać skutek odwrotny od zamierzonego.
