Kryptokokoza nazywana jest też drożdżycą europejską albo turolozą. Zakażenie najczęściej ma formę przewlekłą. Klinicznie objawia się w postaci zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zmian płucnych oraz trudno leczących się zmian na skórze.
Kryptokokoza – przyczyny
Kryptokokoza jest chorobą spowodowaną przez infekcję organizmu grzybami z rodzaju Cryptococcus. Należą one do podstawczaków. Grupa ta nazywana jest też (niezgodnie z oficjalnym mianownictwem) drożdżami podstawkowymi, stąd druga nazwa choroby – drożdżyca europejska. Najczęściej bytującym u ludzi gatunkiem jest Cryptococcus neoformans. Grzyby te są bardzo często spotykane w naturalnym środowisku człowieka.
Przenoszą je gołębie i kury – wiele materiału zakaźnego zawierają np. ich odchody. Z takich wyschniętych zanieczyszczeń grzyby łatwo przedostają się do powietrza – można ich ślady odnaleźć w kurzu i na różnych powierzchniach. Ponieważ powodują drożdżakowe zapalenie wymion krowich, mogą też przedostawać się do mleka.
Kryptokokoza – jak się można zarazić?
Pomimo łatwego kontaktu z grzybami Cryptococcus nie potwierdzono ostatecznie, że do zakażenia wystarczy znaczna nawet ekspozycja na opisane zanieczyszczenia. Niektóre źródła wspominają na przykład o tym, że konieczny jest kontakt z inną zakażoną osobą. Charakterystycznym zjawiskiem (typowym zresztą dla wielu różnych zakażeń grzybiczych czy pierwotniakowych) jest to, że kryptokokozę rozpoznaje się o wiele częściej u pacjentów ze zmniejszoną odpornością. Dotyczy to osób:
- wyniszczonych,
- uzależnionych od alkoholu,
- chorych na AIDS,
- z chorobą nowotworową lub inną ciężką chorobą przewlekłą,
- leczonych środkami immunosupresyjnymi,
- poddawanych przewlekłej sterydoterapii.
Kryptokokoza – objawy
Przebieg kryptokokozy może być przez długi czas utajony. Grzyb rozwija się w organizmie, nie powodując klinicznie żadnych dolegliwości. Choroba może ujawnić się nawet po kilku latach od zakażenia, w sytuacji, gdy dojdzie do poważnego zachorowania czy zasadniczych zmian w życiu, będących przyczyną przewlekłego, ciężkiego stresu.
Najczęstszą postacią choroby jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Może ono przybrać formę ostrą lub podostrą, z mniej wyrażonymi objawami. Chory zgłasza początkowo nieswoiste dolegliwości, takie jak osłabienie, nudności, bóle głowy, podwyższoną temperaturę. Mogą one nasilać się – dołączają się wymioty, zaburzenia świadomości, sztywność karku, wysoka gorączka, a w najcięższych postaciach również ogniskowe objawy neurologiczne albo napady o typie padaczkowym.
Kryptokokoza płuc manifestuje się przewlekłą dusznością, kaszlem, zmniejszoną wydolnością organizmu. Możliwe są objawy nadciśnienia płucnego, zapalenia płuc lub wysiękowe zapalenie opłucnej. W przypadku niektórych zachorowań jako powikłanie powyższych zespołów pojawiają się objawy skórne. Kryptokokoza jest przyczyną zapalenia skóry, połączonego z przebarwieniami, występowaniem grudek, owrzodzeń, ropni.
Rozpoznanie kryptokokozy
Rozpoznawanie kryptokokozy opiera się na badaniach mikrobiologicznych materiału pobranego od pacjenta. Najczęściej są to: plwocina, mocz, kał, krew albo wymaz z owrzodzenia skóry. W przypadku zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych diagnostyce poddaje się próbki płynu mózgowo-rdzeniowego. Wadą hodowli materiału biologicznego pod kątem obecności grzybów jest to, że wzrost kolonii drobnoustrojów jest bardzo powolny.
Czasem, aby wynik był miarodajny, należy odczekać nawet 7–10 dni. Dla porównania posiewy materiału na obecność bakterii mogą pokazać istotny diagnostycznie wynik już nawet po kilkunastu lub kilkudziesięciu godzinach.
Kryptokokoza – leczenie
Leczenie kryptokokozy obejmuje działanie przyczynowe i objawowe. W zależności od przebiegu choroby podaje się leki zmniejszające natężenie objawów. W przypadku ostrego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, ze względu na zagrożenie życia chorego, niezbędne jest intensywne leczenie szpitalne.
Przyczynowe leczenie (zmierzające do zahamowania szerzenia się infekcji oraz eliminacji grzybów z organizmu) obejmuje farmakoterapię ogólnoustrojową, która musi być zaplanowana na długi czas i która wymaga dobrej współpracy chorego. Wynika to z faktu, że cykl rozwojowy grzyba jest powolny, a dodatkowo komórka kryptokoka jest chroniona zbudowaną z polisacharydów otoczką, która izoluje go i chroni przed wpływem czynników zewnętrznych (w tym leków).
Leczenie trwa zwykle kilka miesięcy i często (po okresie przerwy) trzeba je powtarzać. Chory musi cały czas pozostawać pod opieką poradni specjalistycznej, gdyż leki przeciwgrzybicze mają bardzo silne działanie, niepozbawione efektów niepożądanych. Ich pojawienie się może w niektórych sytuacjach zmusić lekarza do przerwania terapii i odczekania, aż natężenie objawów ubocznych zmaleje.
Jak działa układ nerwowy? Dowiesz się tego z naszego filmu
