Polub nas na Facebooku
Czytasz: Jakie przywileje przysługują dawcom szpiku? Jak pobiera się szpik kostny?
menu
Polub nas na Facebooku

Jakie przywileje przysługują dawcom szpiku? Jak pobiera się szpik kostny?

Lekarz, który pobiera szpik kostny

Fot: Vadym Terelyuk / gettyimages.com

Dawcą szpiku kostnego nie może być osoba poniżej 18 lat, o masie ciała mniejszej niż 50 kg lub BMI większym niż 40, zmagająca się z poważnymi chorobami przewlekłymi. Są dwie metody pobrania komórek macierzystych: z krwi obwodowej i talerza kości biodrowej.

Szpik kostny to miejsce, w którym powstają elementy morfotyczne krwi. Jego przeszczep stanowi formę leczenia w wielu schorzeniach, m.in. w ciężkiej postaci anemii aplastycznej, mielofibrozie, talasemii czy chorobach nowotworowych np. ostrej białaczce szpikowej lub limfoblastycznej w pierwszej remisji, zespołach mielodysplastycznych. Oddanie szpiku ma charakter anonimowy i honorowy.

Co to jest szpik kostny?

Szpik kostny to silnie ukrwiona, miękka, o gąbczastej konsystencji tkanka położona w jamach szpikowych kości długich oraz małych jamkach istoty gąbczastej kości. Wyróżnia się dwa jego rodzaje:

  • żółty – składa się przeważnie z komórek tłuszczowych, jest nieczynny hemopoetycznie;
  • czerwony – to miejsce powstawania erytrocytów (krwinek czerwonych), trombocytów (płytek krwi), leukocytów (krwinek białych, w tym zwłaszcza granulocytów).

Całkowita masa szpiku kostnego znajdującego się w ciele osoby dorosłej szacowana jest na około 2,5 kg.

Zobacz także: Biopsja szpiku kostnego i trepanobiopsja – na czym polegają?

Jak zostać dawcą szpiku?

Dawstwo szpiku kostnego przebiega w kilku etapach:

  • rekrutacja potencjalnych dawców: zgłoszenie się do ośrodka dawców szpiku, wypełnienie dokumentów, poddanie się kwalifikacyjnemu badaniu lekarskiemu, oddanie próbki krwi w celu określenia zgodności tkankowej;
  • procedura doboru (badania uzupełniające);
  • ostateczna kwalifikacja;
  • pobranie komórek krwiotwórczych;
  • opieka nad dawcą.

Kto nie może być dawcą szpiku kostnego?

Dawcą szpiku kostnego nie może być osoba:

  • zmagająca się z łuszczycą, kiłą, chorobami nowotworowymi, psychiatrycznymi, autoimmunologicznymi, alergią atopową, chorobą wieńcową i innymi schorzeniami wiążącymi z ciągłym przyjmowaniem leków;
  • z antygenem HBS (ryzyko wirusowego zapalenia wątroby typu B),
  • po przebytym zawale serca, zabiegach naczyniowych na sercu;
  • z aktywną astmą, która wymaga stosowania leków sterydowych;
  • z cukrzycą insulinozależną;

Wśród czasowo ograniczających przeciwwskazań wymienia się m.in.:

  • zbyt małą lub dużą masę ciała;
  • ciążę i laktację;
  • pobyt w zakładzie poprawczym lub karnym i okres pół roku po ich opuszczeniu;
  • dyskwalifikujące na rok tatuaż i kolczykowanie.

Jak pobiera się szpik kostny?

Pobieranie szpiku kostnego może być przeprowadzone w dwojaki sposób. Pierwszy to pobór komórek macierzystych z krwi obwodowej. Afereza stanowi około 80% przypadków. Zazwyczaj jest jednodniowa, ale kiedy ilość komórek macierzystych będzie zbyt mała, wymaga powtórzenia. W dniu pobierania i na 4 dni wcześniej dawcy podawany jest czynnik wzrostu G-CSF, który odpowiada za uwolnienie komórek macierzystych ze szpiku do krwioobiegu.

Następnie odbywa się selekcja komórek macierzystych z krwi. Dawcy na obu ramionach zakładane są dojścia dożylne. Z jednego krew przepływa separatorem komórek, gdzie komórki macierzyste w wyniku działania siły odśrodkowej oddziela się od krwi i zbiera jako materiał przeszczepowy. Krew wraca do organizmu drugim dojściem żylnym.

Drugim rozwiązaniem jest pobranie szpiku z talerza kości biodrowej, co wymaga znieczulania ogólnego i dwu-, czasem trzydniowego pobytu w szpitalu. Materiał pozyskuje się za pomocą igły punkcyjnej. Zabieg trwa około 60 minut.

Kto może zostać dawcą szpiku? Odpowiedź znajdziesz w filmie:

Zobacz film: Kto może zostać dawcą szpiku? Źródło: Dzień Dobry TVN

Jakie przywileje przysługują dawcom szpiku?

Przywileje dawcy szpiku:

  • jednorazowe oddanie szpiku wiąże się z uzyskaniem tytułu „Dawca Przeszczepu” oraz potwierdzającej go legitymacji i odznaki wydawanej przez podmiot pobierający szpik;
  • kilkukrotne oddanie szpiku wiąże się z uzyskaniem tytułu „Zasłużony Dawca Przeszczepu” oraz potwierdzającej go legitymacji i odznaki wydawanej przez Ministra Zdrowia;
  • „Dawca Przeszczepu” i „Zasłużony Dawca Przeszczepu” może korzystać poza kolejnością z usług opieki zdrowotnej o charakterze ambulatoryjnym;
  • „Zasłużony Dawca Przeszczepu” ma prawo do wybranych bezpłatnych leków.

Dodatkowo wszystkim dawcom szpiku przysługuje:

  • po pobraniu komórek krwiotwórczych opieka medyczna i badania kontrolne;
  • zwrot kosztów podróży do podmiotu pobierającego szpik i innych kosztów związanych z procedurą;
  • zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia na czas pobierania szpiku;
  • całkowita refundacja w przypadku niezdolności do pracy powstałej w wyniku poddania się zabiegowi pobrania szpiku.

Największą korzyścią dla dawcy szpiku kostnego jest poczucie osobistej satysfakcji z możliwości udzielenia pomocy osobie potrzebującej.

Powikłania po oddaniu szpiku

Po oddaniu szpiku kostnego nie występują żadne odległe w czasie powikłania. W przypadku pobrania komórek morfotycznych z krwi obwodowej przez kilka dni dokuczać mogą objawy grypopodobne jako konsekwencja podawania G-CSF. Pobranie szpiku z talerza biodrowego wiąże się głównie z niewielkim ryzykiem infekcji rany, kilkudniowym bólem miejsc wkłucia igieł, mdłościami po znieczuleniu. Czas odnowy szpiku kostnego wynosi 2–3 tygodnie.

Bibliografia:

1. A. Dmoszyńska, Wielka Interna – Hematologia, Medical Tribune, Warszawa 2011.

2. A. Dmoszyńska, T. Robak, Podstawy hematologii, Czelej, Lublin 2003.

3. M. Ławecka, J. Gotlib, Analiza wiedzy i postaw pielęgniarek pracujących w oddziałach zabiegowych wobec dawstwa szpiku kostnego, [w:] „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, 2013, 19(4), s. 425–430.

4. J. Styczyński, Bezpieczeństwo dawców krwiotwórczych komórek macierzystych, [w:] „Hematologia”, 2012, 3(1), s. 58–65.

Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
60
5
Polecamy
Przeszczep szpiku kostnego:
pobieranie, wszczepianie, możliwe powikłania
Przeszczep szpiku kostnego: pobieranie, wszczepianie, możliwe powikłania TVN zdrowie
Kto może zostać dawcą szpiku?
Obowiązujące zasady
Kto może zostać dawcą szpiku? Obowiązujące zasady TVN zdrowie
Dawcy szpiku.
Dzieląc się życiem, spełniają marzenia
Dawcy szpiku. Dzieląc się życiem, spełniają marzenia Dzień Dobry TVN
Pobranie szpiku kostnego – w jaki sposób się odbywa?
Pobranie szpiku kostnego – w jaki sposób się odbywa? Dzień Dobry TVN
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty