Rooibos, wbrew stosowanemu powszechnie określeniu, nie ma nic wspólnego z herbatą. Produkt wytwarzany jest z liści i łodyg czerwonokrzewu, zwanego też aspalatem prostym (Aspalathus linearis). Jest to endemiczna roślina występująca tylko w górzystych rejonach Afryki Południowej, kwitnąca na wysokości blisko 1000 m n.p.m., dobrze znosząca srogie zimy i upalne lata, a także przystosowana do bardzo kwaśnej gleby, ubogiej w składniki odżywcze.
Choć rooibos pojawił się w Europie stosunkowo niedawno, w latach 30. XX w., szybko zdobył popularność. Ze względu na właściwości jest zaliczany do żywności funkcjonalnej. Ceni się go przede wszystkim z uwagi na brak kofeiny i niską zawartość garbników, a także duże stężenie cennych dla zdrowia przeciwutleniaczy.
Herbata rooibos
Herbata rooibos to napój od wieków spożywany przez rdzennych mieszkańców Afryki Południowej, a dokładniej gór Cederberg. Europejczycy zainteresowali się nim dzięki angielskiemu lekarzowi Peterowi Le Frais Nortier, propagującemu korzyści zdrowotne naparu z liści czerwonokrzewu. W latach 30. XX w. rozpoczęto eksperymenty związane z uprawą rośliny na skalę przemysłową.
Obecnie produkt otrzymuje się w dużej mierze z jednej odmiany krzewu, nazwanej na cześć Anglika Aspalathus linearis Nortier. Jego odbiorcami jest wiele krajów świata, od Europy po Japonię, Stany Zjednoczone czy Australię. Obecnie sprzedaje się blisko 10 000 ton suszu z rooibos, podczas, gdy jeszcze w 1993 r. było to 750 ton.
Produkcja herbaty to długotrwały proces. Latem ścinane są szczytowe części roślin, które po zwiędnięciu w przeznaczonych do tego pomieszczeniach są cięte, rozsypywane na specjalnych platformach i miażdżone przez ciężkie maszyny, a następnie zwilżane wodą, co ma wzmocnić naturalny proces utleniania. Przez kolejne 24 godziny surowiec poddawany jest fermentacji, w wyniku której liście przybierają barwę bursztynową. Tak powstała masa przez mniej więcej 3 miesiące suszy się na słońcu, aż w końcu zostaje zapakowana i skierowana do obrotu.
Herbata rooibos – właściwości
Właściwości herbaty rooibos wynikają z dużej zawartości cennych składników w suszonych liściach czerwonokrzewu. Najliczniejszą grupę związków czynnych stanowią związki fenolowe, głównie flawonoidy, liczne kwasy fenolowe oraz fenylopropanoidy, fenyloetanoidy i kumaryny. Produkt dostarcza też sporo potasu, sodu, magnezu, wapnia, fosforu, glinu, żelaza i manganu.
Jedną z najczęściej podkreślanych zalet jest brak kofeiny i innych alkaloidów, dzięki czemu herbatę można pić przed snem. Niska zawartość garbników sprawia, że nie wywołuje zaparć, nie hamuje wchłaniania żelaza i nie powoduje nadkwaśności.
Pozytywne działanie rooibos na organizm zostało potwierdzone licznymi badaniami naukowymi. Napój wykazuje dużą aktywność przeciwutleniającą, skutecznie łagodzi stany zapalne i powikłania cukrzycowe. Udowodniono też wpływ naparu na układ immunologiczny i hamowanie skurczów mięśni gładkich przewodu pokarmowego. Stosowany zewnętrznie, pomaga w przypadku chorób dermatologicznych (opryszczki, łuszczycy, trądziku), powoduje redukcję zmarszczek oraz pobudza wzrost włosów.
Zielona herbata rooibos
Za szczególnie wartościowy uchodzi rooibos zielony. W procesie jego produkcji hamuje się proces utleniania, niepocięte roślinne pędy poddaje się najpierw działaniu pary wodnej lub podsusza w niskiej temperaturze, przy zachowaniu małej wilgotności powietrza, a następnie rozdrabnia i suszy do wymaganej wilgotności. Napar z zielonej herbaty rooibos wykazuje m.in. silne działanie przeciwbakteryjne.
Rooibos w ciąży
Napar z suszonych liści czerwonokrzewu pozytywnie wpływa na organizm kobiety. Nie ma przeciwwskazań do picia rooibos w ciąży, jest nawet wskazany w tym okresie, ponieważ nie zawiera kofeiny i dostarcza bardzo małą ilość garbników, co sprawia, że stanowi zdrowszą alternatywę dla herbaty, kawy czy nawet kakao. Istnieją jeszcze inne powody do spożywania herbaty rooibos w ciąży – napój jest bogatym źródłem potrzebnego wówczas kobiecie żelaza, zapobiega mdłościom, łagodzi stany depresyjne oraz pomaga zasnąć.
Herbata rooibos na odchudzanie
Napar z czerwonokrzewu jest często składnikiem różnych programów dietetycznych. Wpływ herbaty rooibos na odchudzanie przejawia się przede wszystkim regulacją gospodarki lipidowej organizmu. Napój znacząco hamuje stłuszczenie wątroby oraz redukuje poziom cholesterolu, trójglicerydów i wolnych kwasów tłuszczowych.
Rooibos – działanie uboczne
Przeciwwskazań do spożywania napoju jest niewiele. Działanie uboczne rooibos przejawia się zwykle w interakcji z niektórymi lekami, np. metabolizowanymi przez cytochrom P450 – jeden z najważniejszych enzymów metabolizujących leki w wątrobie. Herbaty rooibos nie należy też pić z niektórymi antybiotykami, zwłaszcza nystatyną, ponieważ może negatywnie wpływać na siłę działania oraz toksyczność preparatu.
Rooibos – parzenie
Parzenie herbaty rooibos nie jest trudne. W celu sporządzenia naparu zaleca się zalanie wrzątkiem 1,5 g surowca lub jednej torebki na filiżankę i parzenie przez 8–10 min. Napój najlepiej słodzić sokami owocowymi, ewentualnie można podawać go z mlekiem.
